Thuế là một trong những giải pháp được nhiều nước dùng để điều tiết giá nhà, công cụ này cũng có thể giúp bình ổn đà tăng bất động sản tại Việt Nam, theo Savills.
Trong báo cáo gửi Văn phòng Chính phủ gần đây, Bộ Xây dựng đề xuất đánh thuế với trường hợp sở hữu, sử dụng nhiều nhà, đất nhằm hạn chế đầu cơ, mua đi bán lại trong thời gian ngắn để kiếm lời.
Đánh giá về việc áp dụng thuế bất động sản này, trong báo cáo phát ra hôm nay, Savills Việt Nam cho rằng điều này cần được xem xét trong bối cảnh giá nhà tại các đô thị lớn như TP HCM và Hà Nội đang quá cao (đều trên 68 triệu đồng mỗi m2). Nguồn cung nhà ở phân khúc vừa túi tiền (dưới 3 tỷ đồng) đang cạn kiệt dần qua các năm và căn hộ sơ cấp giá dưới 2 tỷ đồng cũng đã hoàn toàn biến mất.
Bất động sản thành phố Hà Nội. Ảnh: Giang Huy
Bà Cao Thị Thanh Hương, quản lý cấp cao bộ phận nghiên cứu Savills, dẫn chứng mỗi năm, giá nhà TP HCM tăng trung bình 5-10%, giả sử một hộ gia đình thu nhập trung bình, dù có thể tiết kiệm tối đa 40% thu nhập mỗi tháng, cũng cần hơn 30 năm để mua một căn nhà (với điều kiện giá nhà không tiếp tục tăng).
“Giá nhà tăng liên tiếp sẽ làm nghiêm trọng tình trạng bất bình đẳng xã hội, tiềm ẩn mầm mống bất ổn an sinh về lâu dài”, bà Hương nhìn nhận.
Theo bà, các chủ sở hữu bất động sản ở Việt Nam hiện nay không phải chi trả thuế tài sản trong khi khung thuế, phí chuyển nhượng cũng thuộc nhóm thấp nhất thế giới.
“Trong bối cảnh đó, việc chính phủ cân nhắc áp dụng các biện pháp bình ổn, điều tiết thị trường như đánh thuế bất động sản thứ hai sẽ là giải pháp hạ nhiệt giá nhà”, bà Hương nói, cho biết so với các sắc thuế chủ lực khác như thuế doanh nghiệp, thuế bất động sản không cần cạnh tranh hay bị giới hạn bởi các hiệp định quốc tế.
Đồng quan điểm, ông Nguyễn Văn Đính, Chủ tịch Hội Môi giới bất động sản Việt Nam, khẳng định hiện hệ thống pháp luật chưa có chế tài kiểm soát, ngăn chặn hoạt động đầu cơ, găm đất nhằm đẩy giá. Trong khi tình trạng mua bán, sang tay không được kiểm soát là nguyên nhân chính dẫn đến sốt đất tại nhiều địa phương. Nhà đầu cơ mua đất rồi bỏ hoang chờ tăng hoặc tạo khan hiếm giá diễn ra phổ biến, mục đích đều là đẩy giá kiếm lời.
“Việc nghiên cứu áp thuế bất động sản là cần thiết, giúp cơ cấu lại ngân sách nhà nước theo hướng an toàn, khuyến khích sử dụng bất động sản hợp lý, phù hợp thông lệ quốc tế”, ông nói.
Tuy nhiên các chuyên gia cũng thừa nhận, để đưa việc đánh thuế tài sản từ đề xuất đến thực tế là không dễ.
Theo bà Hương, Việt Nam cần xây dựng hệ thống số hóa toàn bộ dữ liệu bất động sản dân cư một cách minh bạch nếu muốn đánh thuế tài sản. Để làm được điều này phải đầu tư cơ sở hạ tầng kỹ thuật, công cụ tính thuế… và cần nguồn tài chính lớn. Ngoài ra, xác định mức đánh thuế bao nhiêu cho hợp lý cũng là bài toán khó. Làm sao vừa đảm bảo nguồn thu cho ngân sách, vừa không ảnh hưởng đến sự phát triển của ngành bất động sản vốn có mối liên kết chặt chẽ với nhiều ngành khác, vừa hài hòa lợi ích người dân và tránh “sốc” cho thị trường.
Chuyên gia kinh tế Đinh Thế Hiển, Viện trưởng Viện nghiên cứu Tin học và Kinh tế ứng dụng, cũng nhận định muốn đánh được thuế tài sản trước mắt cần kiểm soát được giao dịch bất động sản. Trước nay rất khó đánh thuế này vì không thể chứng minh được ai đó có bao nhiêu tài sản để đánh thuế. Khi không thể biết được một người có bao nhiêu bất động sản, việc đánh thuế chỉ làm méo mó thị trường bất động sản, khiến nhà đất khan hiếm càng đẩy giá leo thang. Đây là bài học phát sinh ở một số quốc gia đã đánh thuế bất động sản trước đó.
Theo đó, ông cho rằng trước hết cần minh bạch trong dữ liệu và chỉ nên xem xét, sử dụng việc đánh thuế khi có những hành vi gây ảnh hưởng thiếu tích cực đến thị trường. “Đánh thuế bất động sản chỉ là một trong nhiều biện pháp giúp cho thị trường bất động sản phát triển minh bạch và bền vững. Biện pháp tối ưu nhất là cần đẩy mạnh quá trình số hóa và xây dựng kho cơ sở dữ liệu về đất đai cũng như dữ liệu về giá trị tài sản là bất động sản”, ông Hiển nhìn nhận.
Một thăm dò mới đây của VnExpress với gần 32.000 độc giả cho thấy, gần 70% phản hồi đồng tình với việc đánh thuế bất động sản thứ hai và bỏ hoang.
Thực tế, đề xuất đánh thuế nhà từng được Bộ Tài chính nêu tại dự thảo Luật Thuế nhà, đất 2009, mức 0,03% với nhà trên 500 triệu đồng. Mười năm sau, nhà chức trách lấy ý kiến dự thảo Luật Thuế tài sản với 2 phương án về ngưỡng đánh thuế nhà, trên 700 triệu hoặc 1 tỷ đồng, tương ứng thuế 0,3% hoặc 0,4%. Song, các đề xuất này đều vấp phải phản ứng trái chiều từ dư luận ngay khi công bố, nên được gác lại.
Dù vậy, sau 15 năm đưa ra bàn thảo nhiều lần, đến nay chính sách thuế bất động sản vẫn chưa ngã ngũ.
